W kwietniu 1946 roku miała miejsce w Szczecinie duża uroczystość znana pod nazwą „Trzymamy straż nad Odrą”. Publikujemy dwa nieme filmy, który uwieczniły wspomniane obchody. W pierwszym zarejestrowano sztafetę Gdańsk – Szczecin, w drugim defiladę wzdłuż alei Wojska Polskiego.
W lutym 1946 roku według oficjalnych danych Szczecin liczył 73 tys. mieszkańców, z czego 41 tys. stanowili Niemcy. Przynależność miasta do Polski została już rozstrzygnięta w 1945 roku, zatem nowi gospodarze ziem mogli skupić swoją uwagę na ich zagospodarowaniu. L. Borkowicz wyszedł wówczas z inicjatywą zorganizowania dużej imprezy w Szczecinie, a jej plan szczegółowo omówiono także na najwyższych szczeblach władzy centralnej. Ostatecznie postanowiono, iż w dniach 13-14 kwietnia 1946 roku odbędzie się w Szczecinie uroczystość pod nazwą „Trzymamy straż nad Odrą”. Wśród najważniejszych celów propagandowych, jakie sobie założono, należy wymienić: manifestację przywiązania do nowej granicy zachodniej, zachęcenie Polaków do osiedlania się w rejonie zachodnim, podsumowanie pierwszego roku osadnictwa oraz przygotowanie podwalin pod późniejsze referendum ludowe.
Szacuje się, że w obchodach wzięło udział około 50 tys. osób. Szczecińskie wydarzenie zostało jednak de facto rozpoczęte dzień wcześniej – 12 kwietnia 1946 roku w Gdańsku. Tego dnia o 12.00 wyruszyła do Szczecina 360 osobowa sztafeta, w skład której wchodzili przedstawiciele różnych środowisk: harcerze, członkowie Związku Walki Młodych (ZWM), Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OM TUR), kombatanci, byli więźniowie obozów koncentracyjnych czy wojskowi. „Posłańcy” podczas drogi przekazywali sobie symboliczną pałeczkę, w której zamknięto wodę morską i ziemię z mogił bohaterów Westerplatte. Warto odnotować, iż druga sztafeta podążyła do Grodu Gryfa z Jeleniej Góry.
Główne uroczystości rozpoczęto 13 kwietnia w Szczecinie przy ówczesnym placu Teatralnym (obecny plac Żołnierza Polskiego). Położono kamień węgielny pod budowę pomnika upamiętniającego obchody, ustawiono jego makietę, a całość poświęcono. Zebrani złożyli uroczyste ślubowanie, a także odśpiewali „Rotę”. Następnie przeniesiono się na Wały Chrobrego. Tam zaplanowane było przemówienie prezydenta Krajowej Rady Narodowej – Bolesława Bieruta. Zapanował jednak chaos, gdy po pojawieniu się związanego z opozycyjnym PSL-em Stanisławem Mikołajczykiem część uczestników (m.in. harcerzy) zaczęła wznosić okrzyki na jego cześć, co ostatecznie zmusiło Bieruta do zejścia z mównicy. Incydent przyczynił się prawdopodobnie także do tego, iż pomnik, o którym była mowa powyżej ostatecznie nigdy nie został zrealizowany (dopiero w 1950 roku w tej okolicy postawiono inny, do dziś istniejący monument „Wdzięczności dla Armii Radzieckiej”, z którego w 1992 roku zdjęto gwiazdę).
W drugim dniu (14 kwietnia) obchody rozpoczęto na Jasnych Błoniach. Po przybyciu oficjeli oraz gości odprawiono tam mszę polową. Następnie poświęcono sztandary, wręczono dary dla wojska i udekorowano pionierów. Zwieńczeniem całej uroczystości była defilada wzdłuż alei Wojska Polskiego. Poszczególne jednostki i organizacje kolejno przemaszerowały tą długą ulicą wraz z transparentami. Co istotne, do tej części obchodów nie zostali dopuszczeni harcerze, których postanowiono w ten sposób ukarać za „niestosowne” zachowanie poprzedniego dnia.
Sztafeta Gdańsk – Szczecin (12 kwietnia 1946):
Defilada wzdłuż al. Wojska Polskiego (14 kwietnia 1946):
Szczegółowe informacje o wydarzeniu można znaleźć w książce Radosława Ptaszyńskiego „Trzymamy straż nad Odrą. Propaganda – Fakty – Dokumenty” wydanej w 2007 roku przez Instytut Pamięci Narodowej.
