Druga edycji Konstelacji poświęcona jest urodzonej w Szczecinie, słynnej aktorce przedwojennego kina – Dicie Parlo. Szybko rozwijająca się kariera Dity została przerwana wybuchem wojny i zawirowaniami politycznymi. Do dziś znana jest z gry w wielu filmach, m.in. z „Atalanty” Jeana Vigo.
Urodziła się 4 września 1908 roku w Szczecinie jako Gerda Olga Justine Kornstädt była córką urzędnika kolei żelaznych Maxa Kornstädta i Charlotte Konstance Klamann. Małżeństwo jej rodziców jednak nie trwało długo i szybko się rozpadło, a Charlotte z córką wyjechały do Berlina. Tam mała Gerdita uczęszczała na lekcje baletu, a gdy podrosła, matka posłała ją do szkoły przy słynnym studiu filmowym UFA. Młodziutką Ditę wypatrzył Erich Pommer, wpływowy producent ery kina niemego.
Początki kariery
Jeśli wierzyć anegdocie, którą w 1930 roku przytoczył polski magazyn „Kino”, rezolutna dziewczyna nie mogąc się doczekać swojego filmowego debiutu sama postanowiła wziąć sprawy w swoje ręce: kiedy Aleksander Wołkow zastanawiał się nad obsadą filmu „Geheimnisse des Orients” usłyszał za drzwiami krzyk i zamęt. Grupa dozorców szamotała się z jakąś dziewczyną. Wołkow kazał wpuścić niespodziewanego gościa. Stanęła przed nim śliczna dziewczyna z płonącymi oczami i ciemną czuprynką, która nie zważając na nic śmiało rzekła: „Musi mnie pan zaangażować do roli niewolnicy! Lepszej pan nie znajdzie, panie Wołkow!” Reżyser parsknął śmiechem, lecz przyjrzawszy się uważniej młodziutkiej aspirantce, spoważniał i… podpisał z nią kontrakt. To był pierwszy występ Gerdity, którą świat pozna i pokocha, jako Ditę Parlo. Potem obsadzono ją w „Heimkehr” gdzie grała główną rolę, w „Die Dame mit der Maske” i w „Manolescu – Der König der Hochstapler” zagrała role mniejsze.
Największym triumfem Dity w jej „okresie niemieckim” były kreacje w „Ungarische rapsodie” i „Melodie des Herzens”, dzięki którym zdobyła europejską renomę. Główną rolę żeńską w tym ostatnim, jednoczesnie pierwszym dźwiękowym filmie wytwórni UFA, zagrała, gdy miała zaledwie 21 lat. Partnerował jej najsłynniejszy amant niemieckiego kina Willy Fritsch. Rolą Juli Balog, głębią spojrzenia, cudownym uśmiechem oraz swoim niezwykle delikatnym i pięknym głosem Dita Parlo oczarowała widzów, producentów, reżyserów, nic więc dziwnego, że wkrótce pojawiły się nowe propozycje filmowe m.in. od Juliena Duvivera, (tego samego, który w 1948 wyreżyseruje „Annę Kareninę” z Vivien Leigh w roli tytułowej), Jeana Vigo, Jeana Renoira, Georga Wilhelma Pabsta, Dimitri Kirsanoffa. Ditą zainteresował się też sam Orson Welles, który pracował nad scenariuszem według książki Josepha Conrada „Jądro ciemności” („Heart of Darkness”) i widział ją w roli narzeczonej Kurza, Elsy. Niestety, film ten nigdy nie został zrealizowany pomimo poważnego zaawansowania prac.
Przerwana droga po sławę
Szczęśliwy lot ku sławie i aktorskiemu spełnieniu nieoczekiwanie przerwała wojna. Władzie hitlerowskie zażądały, aby Niemcy powracali do kraju. Dita postanowiła podporządkować się rozkazowi i wróciła… do Francji. Tu w 1939 roku zagra po raz ostatni w filmie przygodowym „L’or du Cristobal”. Kiedy 3 września 1939 r. Francja wyda wojnę Niemcom, obywatele wrogiego państwa zostali internowani, taki los spotkał też Ditę, która została osadzona w obozie w Grus. Przebywała tam do czerwca 1940 roku, do zajęcia Francji przez Niemcy.
Po uwolnieniu z obozu udała się do Paryża, ale teraz z kolei jej profrancuska postawa wzbudziła „zainteresowanie” Gestapo i w rezultacie zesłano ją do obozu „reedukacyjnego” (Polizeihaft- und Erziehungslager) w Niemczech. Po pewnym czasie została z tego obozu zwolniona i znów wróciła do Francji, gdzie zastało ją wyzwolenie. Dla niej, zakochanej we Francji i w jej kulturze, moment ten oznaczał początek… nowego koszmaru. Dita tym razem jako Niemka, została objęta akcją „oczyszczenia” (L’epuration), oznaczało to dla niej aresztowanie i zamknięcie w obozach w: Drancy, potem w Tourelles, w Romanville, koło Noisy-le-Sec i w Chauvinerie koło Poitiers. Proces, który jej wytoczono w pełni dowiódł jej niewinności i absurdalności zarzutów, ale pobyt w obozach załamał ją zupełnie. Ratunkiem okazała się miłość. Szczęśliwie wyszła za mąż za pastora Franka Geuetal.
Czas powojenny
Po wojnie przestała grać w filmach, ale czasami udawało się ją namówić by stanęła przed kamerą. W 1950 r. zagrała w filmie „Sprawiedliwości stało się zadość” („Justice est faite”) w reż. André Cayatte, a w 1965 r. w „Pikowej Damie” („La Dame de Pique”), w reżyserii Leonarda Keigela, według opowiadania Aleksandra Puszkina.
W nocy z 11 na 12 grudnia 1971 roku Dita Parlo przeminęła. Jej ciało spoczęło w małej, trudno dostępnej francuskiej wiosce Montécheroux. Jest legendą kina, jej rolami w „Atalancie” Jeana Vigo zachwycają się najważniejsze osobistości współczesnego świata filmu m.in. Helen Mirren, Andrej Tarkovsky czy Jim Jarmusch. Powszechne uznanie budzi wielka kreacja w arcydziele Jeana Renoira „Towarzysze broni”. Inspiruje po dziś dzień: Dita von Teese przejęła jej imię, to samo zrobiła Madonna, gdy pracowała nad płytą „Erotica”.
Autor: Joanna A. Kościelna, tekst opublikowany w serwisie wszczecinie.pl
FILMOGRAFIA DITY PARLO
1928 Geheimnisse des Orients/ Tajemnice orientu/Secrets of the Orient/
reż/dir Alexandre Volkoff
jako Niewolnica księżniczki/ as Slave of the Princess
1928 Die Dame mit der Maske/ Kobieta w masce/
reż/dir Wilhelm Thiele
jako/as Kitty
1928 Heimkehr/ Powrót do ojczyzny/ Homecoming
reż/dir Joe May
jako/as Anna
1928 Ungarische Rapsodie/ Węgierska rapsodia/ Hungarian Rhapsody
reż/dir Hanns Schwarz
jako/as Marika
1929 Manolescu – Der König der Hochstapler/ Manolescu – król oszustów
reż/dir Viktor Tourjansky
jako/as Jeanette
1929 Melodie des Herzens/ Melodia serc
reż/dir Hanns Schwarz
jako/as Julia Balog
1930 Au bonheur des dames/ Wszystko dla pań/
reż/dir Julien Duvivier
jako/as Denise Baudu
1931 Kismet
reż/dir William Dieterle
jako/as
1931 Tänzerinnen für Süd-Amerika gesucht/ Danseuses pour Buenos-Aires
reż/dir Jaap Speer
jako tancerka Inge /as Inge Dancer
1931 Die heilige Flamie/
reż/dir William Dieterle, Berthold Viertel
jako/as
1931 Tropennächte/
reż/dir Leo Mittler
jako/as Alma
1931 Menschen hinter Gittern/
reż/dir Pál Fejös
jako/as Annie Marlow
1931 Honor of the Family/
reż/dir Lloyd Bacon
jako/as Roszi
1933 Mr. Broadway/
reż/dir Johnnie Walker
jako Dziewczyna / as The Girl
1934 L’atalante/ Atalanta/ Le Chaland qui passe
reż/dir Jean Vigo
jako/as Juliette
1934 Rapt: la séparation des races/ The Kidnapping
reż/dir Dimitri Kirsanoff
jako/as Elsi
