Można uznać, że dokumentacja dotycząca nalotów na Szczecin podczas II wojny światowej jest w miarę kompletna. Znacznie gorzej przedstawia się kwestia zdjęć z tego okresu przedstawiająca zniszczenia miasta, a wręcz za unikalne uznać można zachowane fotografie lotnicze. Tym cenniejszym więc wydaje się unikalne zdjęcie lotnicze przedstawiające Szczecin latem 1944 roku.
Obejmuje ono obszar śródmieścia rozciągający się od zachodnich kwartałów Altstadt i obszaru Neustadt na wschodzie po linię kolei obwodowej na zachodzie i od Turnerstraße na północy po Friedrichstraße i Pasewalkerchausse na południu. Widać na nim zniszczenia powstałe w wyniku nalotów w roku 1940 i 1941 oraz dużego nalotu z 20/21 kwietnia 1943 na Pommerensdorf i południową część śródmieścia. Ale najbardziej rzucają się w oczy zniszczenia śródmieścia dokonane podczas nalotu 5/6 stycznia 1944 obejmujące zachodnią część Altstadt, Neustadt i okolice Paradeplatz . Zniszczenia te obejmują zarówno budynki całkowicie zburzone, po których widać jedynie hałdy gruzu albo wręcz puste place jak i budynki wypalone, w których poprzez zniszczony dach widać zachowany wciąż układ pomieszczeń i które to rzucają złowieszcze cienie z pustymi oknami.
Stare Miasto
Na lewym skraju zdjęcia na terenie Starego Miasta widać zniszczenia przy ul. Staromłyńskiej wraz z wypalonym budynkiem Wolkenhauersches Haus, Luisenstraße 13. Osobliwym wyjątkiem jest stojący obok Hotel Preussenhof, Luisenstraße 10-12, któremu podczas bombardowania 20/21 kwietnia 1943 spłonął dach. Dach ten jeszcze przed nalotem 5/6 stycznia 1944 naprawiono i na zdjęciu widać nową (jasną) konstrukcję. Na zdjęciu widoczne zbombardowane ciągi domów przy Große Wollweberstraße i oraz ślady bombardowania 20/21 kwietnia 1943 na południowej stronie Mönchenstraße. Na jej północnej stronie zachowane są budynki Dresdner-Bank, Mönchenstraße 31 i Feuerwache, Mönchenstraße 34-37, ale pomiędzy nimi widać wypalony budynek szkolny przy Mönchenstraße 32-33 z charakterystyczną okrągłą klatką schodową od strony podwórka, mieszczący w latach 1840-1856 Friedrich-Wilhelm-Schule, w latach 1857-1894 – Kaiserin-Augusta-Victoria-Schule, a w latach 1894-1922 – Elizabeth-Schule. Zbombardowane są budynki przy Breitestraße, oraz budynki w kwartale między Rosengarten a Grüne Schanze na północ od Milenzhof Rosengarten 13 / Grüne Schanze 9. Parcela na ul. Dworcowej po Neue Synagoge, Grüne Schanze 9, spalonej 11 listopada 1938 roku i rozebranej do reszty w roku 1940, pozostaje pusta.
Paradeplatz
Na zdjęciu widać zbombardowany aż do pierwszej kondygnacji budynek Graueß Schloß, Königsplatz 1 na rogu Paradeplatz. Zmasakrowana jest w dużym stopniu wschodnia, staromiejska strona Paradeplatz. Budynki w okolicach Spitzgasse oraz budynki zajmujące kwartał pomiędzy Breitestraße i Rosengarten praktycznie przestały istnieć. Na jednym z zachowanych z tego samego okresu zdjęć Paradeplatz widać w tych rejonach jedynie zwały gruzu. Lepiej zachowana jest strona zachodnia Paradeplatz. Zachowany jest Haus Ponath przy Bismarckstraße 29, ale wypalone są budynki Paradeplatz 37 i Paradehof, Paradeplatz 38 mieszczący Herrenkleiderfabrik Feldberg. Zachowany pozostał Pommersche Generallandschafts-Direktion und Landschaftliche Bank der Provinz Pommern przy Paradeplatz 40 oraz Oberpostdirektion przy Paradeplatz 41-42 z wyjątkiem jednego ze skrzydeł wewnętrznych, które straciło dach. Kompletnie zniszczone są budynki przy Am Berliner Tor, z wyjątkiem budynku Am Berliner Tor 4. Pawilon Stettiner
Verkehrsvereingebäude, Am Berliner Tor 5 stojący na środku placu zniszczony został już podczas bombardowania 30 września 1941 roku. Poniżej widać zbombardowaną i nie odbudowaną salę kinową UFA-Palast przy Paradeplatz 60 i wypalony budynek Evangelisches Vereins- und Gesellhaus przy Elizabethstraße 53 na jego zapleczu.
Neustadt
Bardzo poważne zniszczenia widać na terenie Neustadt. Zburzone lub wypalone domy ciągną się wzdłuż Lindenstraße i Elizabethstraße. Podczas wcześniejszych nalotów zostało już jednak uszkodzonych kilka ważnych obiektów tej dzielnicy. Podczas nalotu 20/21 kwietnia 1943 roku uszkodzony został Amtsgericht, Elizabethstraße 42 (skrzydło od strony Artilleriestraße) a podczas nalotu 30 września 1941- budynek Kaiserin-Augusta-Viktoria-Schule, Elizabethstraße 27, który podczas nalotu 5/6 stycznia 1944 został zniszczony w większym stopniu. W nalocie 5/6 stycznia 1944 uszkodzone zostały Salingréstift przy Linsingenstraße 59 oraz nie odbudowane dziś budynki szkolne Friedrich-Wilhelmschule przy Elizabethstraße 50/51, Luisenschule przy Elisabethstraße 48, budynki szkolne przy Elisabethstraße 52 i Passauerstraße 4, Landsgericht przy Johannisstraße 6 (Elisabethstraße 28), Johanniskloster przy Wilhelmstraße 25, Berkhofstift przy Linsingenstraße 58, Turnhalle (Städtisches Jugendheim) przy Linsingenstraße 57. Nienaruszone pozostają budynki Neues Rathaus przy Viktoriaplatz 4, Garnisonkommandantur przy Viktoriaplatz 3, Freimaurerloge „Drei goldene Anker zur Liebe und Treue“, Passauerstraße 2, Eisenbahndirektion przy Karlstraße 1.
Tereny leżące na południe od Neustadt – Oberwiek, Mühlenbergstraße, południowa część Linsigenstraße z Erlöserkirche am Oberwieker Friedhof, oraz cały obszar Fort Preussen – zostały zbombardowane już wcześniej, podczas nalotu 20/21 kwietnia 1943.
Vor Berliner Tor
W śródmieściu widać uszkodzenia licznych budynków z wielu wcześniejszych nalotów. Dzielnica leżąca na zachód od Berliner Tor nosiła na przełomie wieków nazwę „Vor Berliner Tor”. Budynki tej dzielnicy zbombardowane zostały w nalocie 20/21 kwietnia 1943 roku, między innymi Lichtspiele „Scala”przy Falkenwalderstraße 39, budynki przy Kaiser-Wilhelm-Denkmal oraz liczne budynki przy Sternbergstraße. Podówczas spłonął też dach i wieża Katholische Johanneskirche , Elizabethstraße 14-16 (Greifenstraße 3). Widać też miedzy innymi wypalony budynek Falkenwalderstraße 51 na rogu Turnerstraße, zbombardowany w jednym z pierwszych nalotów na Szczecin 14/15 października 1940. Większość zniszczeń powstała jednak po nalocie 5/6 stycznia 1944. Ucierpiały ulice Elisabethstraße, Karkutschstraße i Bismarckstraße. Widać jeszcze nie uszkodzone są Centralhallen przy Bismarckstraße 15, które zostały spalone dopiero w nalocie 16/17 sierpnia 1944. Zniszczone są budynki na południowej stronie Hohenzollernplatz 4, 5, ale budynki po drugiej – północnej stronie Hohenzollernplatz 1, 2 oraz Elisabethstraße 27 wciąż jeszcze stoją. Zbombardowane są już liczne domy w rejonach Kurfürstenstraße, Hohenzollernstraße, Falkenwalderstraße, Barnimstraße i Mackensenstraße. Widać też zniszczone wschodnie skrzydło bramy wejściowej na Hauptfriedhof, które ucierpiało już 30 września 1941.
W nocy 16/17 oraz 29/30 sierpnia 1944 na miasto spadły kolejne bomby, które tym razem obróciły w perzynę niewidoczną wschodnią część Starego Miasta i dzielnice północne. Pożary wzniecone przez bomby fosforowe wywołały zniszczenia o podobnej skali co w roku 1943 w Hamburgu i w 1945 roku w Dreźnie. Lecz na naszym zdjęciu Szczecin, choć już częściowo zniszczony, wydaje się wciąż jeszcze tętnić życiem…
Bachinstitut Stettin
Zdjęcie w formie plakatu ukazało się w Szczecińskim dodatku Gazety Wyborczej 20 maja 2005 roku.
[filebase:file:file=244:tpl=mapy_plany]
