Witam wszystkich. Pracujê nad ksi±¿k± o wrakach niemieckich okrêtów podwodnych na wodach polskich; cze¶æ z tego materia³u dotyczny Szczecina i okolic. Oto co uda³o mi siê ustaliæ:
Wed³ug ksi±¿ki K.Sawickiego o PRO w rejonie Szczecina „zatopionych by³o kilkana¶cie okrêtów podwodnych o wyporno¶ci od 254 do 1252 ton”; m.in. „na rzece Stara ¦wina zatonê³y 4 okrêty podwodne, a gdzie indziej jeszcze kilka”. Sawicki precyzuje, ¿e „w porcie szczeciñskim le¿a³o […] 8 ró¿nej wielko¶ci okrêtów podwodnych (250-1250 ton)”.
Odwo³uj±c siê do innych ¼róde³ mo¿emy potwierdziæ obecno¶æ w Szczecinie wraków nastêpuj±cych U-boot’ów: U108 (zniszczony podczas bombardowania 11 kwietnia 1944, skre¶lony ze stanu floty w czerwcu 1944 i zatopiony 24 kwietnia 1945), U547 (uszkodzony przez minê u uj¶cia ¯yrondy, przeholowany do Szczecina i tu skre¶lony z listy jednostek bojowych – 31 grudnia 1944) oraz U902 (zniszczony w stoczni Vulcan podczas nalotów - 22 lipca 1944 zrezygnowano z jego dalszej budowy). Czê¶æ autorów dodaje jeszcze do tej listy trzy kolejne okrêty: U769, U823 i U824, których budowê – w stoczni Oderwerke – przerwano (anulowano kontrakt) w lipcu roku 1944.
Jednak nawet je¶li wliczymy te trzy ostatnie okrêty – a czê¶æ autorów stanowczo twierdzi, ¿e zosta³y one z³omowane – to i tak daleko jeszcze do „kilkunastu” okrêtów, które mia³y jakoby znajdowaæ siê w Szczecinie i okolicach w momencie zakoñczenia wojny.
Dodatkowo w Szczecinie znajdowa³y siê przypuszczalnie cztery wyprodukowane przez Vulcan Stettiner Maschinenbau AG pontony do wydobywania wraków - mog³yby one ³atwo wziête za okrêty podwodne (tym bardziej, ¿e do ich produkcji wykorzystywano tak¿e elementy kad³ubów sztywnych (ci¶nieniowych) U-boot’ów typu VII.
Nieco pó¼niej – w roku 1948 – Stocznia Szczeciñska wyprodukowa³a (korzystaj±c zapewne z poniemieckich zapasów i planów) dziesiêæ pontonów do wydobywania wraków o ud¼wigu 230 ton ka¿dy; by³y one wykonane z „z segmentów […] niemieckich okrêtów podwodnych”, mia³y one 5,2 m ¶rednicy i d³ugo¶æ ponad 15 m i by³y podzielone na trzy komory, z których ¶rodkowa by³a najwiêksza. „G³ówn± wadê pierwszych polskich pontonów ratowniczych stanowi³ ich ciê¿ar, gdy¿ by³y wykonane z elementów okrêtów podwodnych, ze stali kilkunastomilimetrowej grubo¶ci, ale mimo to spe³ni³y swoj± rolê do koñca, praktycznie niezniszczalne” – wspomina W³odzimierz S³owiñski.
Przy pomocy wyprodukowanych w Szczecinie pontonów wydobyto m.in. wrak parowca „Emily” blokuj±cego nabrze¿e Kaszubskie portu wêglowego w Szczecinie oraz – równie¿ w Szczecinie - wrak okrêtu artyleryjskiego „Mars”.
Trudno jest okre¶liæ dok³adnie lokalizacjê tych wraków; ze szkiców reprodukowanych w ksi±¿ce Sawickiego wynika, ¿e jeden z wraków (U769?) by³ zlokalizowany na prowadz±cym do stoczni Oderwerke (³±cz±cym stoczniê z Odr± w miejscu, gdzie ³±czy siê z ni± tzw. Nowy Przekop), drugi blokowa³ natomiast Swante, odnogê Dolnej Odry. Z kolei Axel Niestale twierdzi – na podstawie powojennych fotografii - ¿e zarówno U108, jak i U902 zosta³y zatopione „gdzie¶ na rzece na pó³noc od Szczecina”; przypuszczalnie chodzi o rzekê ¦winê.
Wiadomo tak¿e, i¿ na Starej ¦winie a¿ do po³owy lat 50. mo¿na by³o ogl±daæ wystaj±cy z wody fragment niemieckiego U-boota. Dopiero w roku 1954 wydoby³a go ekipa PRO; wed³ug relacji kapitana Poinca ratownicy natrafili przy tej okazji na nie zalany przedzia³, w którym znajdowa³y siê zw³oki marynarzy niemieckich – ka¿dy z nich zgin±³ w wyniku strza³u w g³owê. Mo¿e tu chodziæ o U803, który zaton±³ na minie 27 kwietnia 1944 w okolicy ¦winouj¶cia, zosta³ nastêpnie podniesiony (9 sierpnia 1944), odholowany do ¦winouj¶cia, gdzie oczekiwa³ na z³omowanie.
W roku 1951 nowopowsta³y Oddzia³ Awaryjno-Ratowniczy Marynarki Wojennej bada³ „w rzece ¦wiêtej w Szczecinie zatopiony okrêt podwodny i w Kanale Duñczyca wraki 2 okrêtów podwodnych”
Kolejny wrak znajdowa³ siê w Kasiborze ko³o ¦winouj¶cia: „ekipa ‘Krab’ wydoby³a okrêt podwodny za pomoc± czterech pontonów 230-tonowych i dwóch 80-tonowych”.
Jeszcze bardziej ogólnikowe s± informacje Sawickiego dotycz±ce ¦winouj¶cia; twierdzi on jedynie, i¿ na redzie ¦winouj¶cia znaleziono „okrêty podwodne du¿e i ma³e (750-1320 ton)”. Mo¿e tu chodziæ o U803 (w kwietniu 1944 zatopiony przez minê na pó³noc od ¦winouj¶cia, podniesiony z dna w sierpniu 1944), U854 (zatopiony w lutym 1944 na polu minowym na pó³noc od ¦winouj¶cia, podniesiony w tym samym roku) oraz U1000 (uszkodzony przez minê w okolicach Pi³awy, maszyny i urz±dzenia zdemontowane w Królewcu, w grudniu 1944 przeholowany do ¦winouj¶cia).
Tak wiêc dla rejonu Szczecina i ¦winouj¶cia mo¿emy zidentyfikowaæ maksymalnie dziewiêæ U-boot’ów: U108, U547, U769, U803, U823, U824, U854, U902 i U1000.
Czy kto¶ pamiêta mo¿e gdzie w powojennym Szczecinie wystawa³y z wody wraki U-boot'ów. Mo¿e koto¶ dysponuje dodatkowymi informacjami lub zdjêciami? Bêdê wdziêczny za wszelkie informacje na forum lub na priva: pasek@pol.pl
