Czas uporządkować te wszystkie fakty, do czego nakłoniła mnie mini-wystawa w Książnicy Pomorskiej i analiza kilku planów.
Plany z 1808 i 1828 roku:
Widoczne na nich są następujące nekropolie:
- cmentarz gminy francusko-reformowanej
- cmentarz dla mieszkańców Górnego Wiku
- cmentarz dla biednych (wcześniej garnizonowy, tzw. Armen Kirchhof)
- cmentarz miejski (na planie z 1808 roku widoczny jest po raz pierwszy)
Brak natomiast:
- starego cmentarza wojskowego (nie mówiąc o nowym)
- tzw. Militär Begräbniß Platz (czy Militar Kirchhof)
Plany z 1843 i 1847 roku:
Pojawia się tzw. Militär Begräbniß Platz (czy Militar Kirchhof), który w latach 1846-1847 jest likwidowany (wraz z decyzją o budowie Nowego Miasta). Ciężko natomiast do końca ustalić, kiedy powstał.
W miejscu późniejszego starego cmentarza wojskowego "coś" zaczyna się dziać (tzn. zwłaszcza na planie z 1847 roku widoczne są drzewa i alejki, ciągle jednak tego miejsca nie oznakowywano jako cmentarz).
Plany z 1850 i 1858 roku:
Oznaczono już stary cmentarz wojskowy. Znika z horyzontu cmentarz dla biednych (wcześniej garnizonowy, tzw. Armen Kirchhof), co wiąże się także z powstaniem nowych fortyfikacji okalających Nowe Miasto.
Na wszystkich planach brakuje oczywiście nowego cmentarza wojskowego.
---------------------------
Reasumując, wiarygodna wydaje się informacja z doktoratu Izabeli Kozłowskiej, którą przytoczył Schulz:
"Nowy cmentarz wojskowy założono w II poł. XIX wieku, powiększając obszar Alter Militair Kirchhof, który założono w 1846 r. dla potrzeb wojsk stacjonujących w Szczecinie".
Dodam od siebie, iż na terenach przylegających do umocnień "szalało" Towarzystwo Zakładania Publicznych Alej Spacerowych (późniejsze Stowarzyszenie Parków i Upiększania Miasta). Między innymi na planach z 1828 i 1858 roku widać dokładnie "zieleń" i alejki przy fortyfikacjach (przed murami miasta) na północ od Fortu Leopolda, a także na pozostałych rejonach okalających umocnienia.
Fragment owej zieleni wykorzystano do założenia starego cmentarza wojskowego. Na podstawie powyższego - wydaje mi się, że pojawiającą się w różnych publikacjach oraz IES datę otwarcia starego cmentarza wojskowego w około 1750 roku można między bajki włożyć. Podobnie należy przesunąć "w przód" datę powstania nowego cmentarza wojskowego, co sugerowałem już wcześniej. Moje tezy poparł też Schulz, dodając kilka nowych faktów:
http://www.encyklopedia.szczecin.pl/wik ... _Kopernika
"Dziki to lud doświadczony w walkach na lądzie i morzu. Przyzwyczajony żyć z rabunku i grabieży. W przyrodzonej jakiejś dzikości - zawsze nieposkromiony" <--- Herbord o mieszkańcach Pomorza - XII wiek.