Mapa Lubinusa do pobrania w dużym formacie

Niedawno media informowały o zakupie przez Zamek Książąt Pomorskich (przy wsparciu Urzędu Marszałkowskiego) XVIII-wiecznej mapy Lubinusa. W ostatni czwartek oficjalnie zaprezentowano nowy nabytek. My zapraszamy do pobrania tego kartograficznego dzieła w dużym formacie z naszej strony…

Historia mapy Lubinusa sięga początku XVII wieku. W 1610 roku ówczesny książę pomorski Filip II, znany ze swojego zamiłowania do sztuki (za jego czasów rozpoczęto także m.in. budowę tzw. skrzydła menniczego zamku), zlecił wykonanie mapy całego księstwa pomorskiego profesorowi Eilhardowi Lubinusowi. Prace nad dziełem trwały do 1618 roku.

W pierwszej fazie późniejszy autor zapoznał się z istniejącymi materiałami kartograficznymi na temat regionu oraz wnikliwie przestudiował dostępną na temat księstwa literaturę. Następnie udał się kilkukrotnie w podróż po Pomorzu, w czasie której wykonał liczne pomiary, głównie przy użyciu trzech narzędzi: astrolabium, tzw. laski Jakuba oraz kwadrantu. Szczegółowo prowadzone zapiski umożliwiły potem nanieść na plan karczmy oraz wiatraki, wszelkie uwypuklenia terenu (wzgórza, góry) czy akweny (rzeki, zatoki). O kunszcie wykonania świadczy fakt, iż błąd położenia miejscowości w stosunku do faktycznego stanu rzeczy wynosi maksymalnie 13 km.

Mapa Lubinusa składa się także z kilku innych elementów. Autor zdecydował o ich wprowadzeniu w 1614 roku. W obramowaniu umieszczono widoki (plany) 49 najważniejszych miast, zamków oraz klasztorów Pomorza. Planowano także dołączyć 353 herby rodzin szlacheckich. Ze względu na opieszałość w dostarczaniu materiałów nie udało się zamieścić 21  z nich (w tych miejscach na tarczach są puste pola). Dodano również dwa drzewa genealogiczne. W centralnej części ulokowane jest drzewo całego rodu Gryfitów (157 wymienionych z imienia osób wraz z portretem, począwszy od Świętobora – uznanego za protoplastę dynastii), natomiast w lewym górnym rogu drzewo 19 książąt rugijskich. Po prawej stronie nieco na dole umieszczono portrety pięciu ostatnich książąt (patrząc z perspektywy początku XVII wieku), w otoczeniu których znajduje się herb księstwa. Całość dopełnia opis Pomorza (po łacinie) złożony z siedmiu kolumn. Za trzecią z nich dostrzec można także postać samego autora – Lubinusa, widniejącego w otoczeniu przyrządów, którymi posługiwał się w trakcie swoich prac.

Zleceniodawca – Filip II – nigdy nie zobaczył dzieła, do którego powstania sam się przyczynił. Zmarł w lutym 1618 roku, gdy prace nad planem zmierzały ku końcowi. Już pod koniec 1617 roku rozpoczęto bowiem wykonywać miedzioryty. Ostatecznie na 12 płytach wyryto mapę (waga każdej z nich – 6 funtów). Zawirowania polityczne sprawiły, iż z „oryginałów” odbito jedynie dwa niewielkie nakłady planu. Pierwszy z nich (1618 rok) liczył około 20-30 sztuk, choć pierwotnie planowano wykonać 500 egzemplarzy. Przesądził o tym fakcie brak wysokiej jakości papieru i rychły wybuch wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Wówczas też miedzioryty zaginęły. Zostały odnalezione ponad 100 lat później (w 1756 roku) przez szczecińskiego historyka – Karola Konrada Oelrichsa na strychu wdowy po burmistrzu Stralsundu (pani Sander). Dzięki księgarzowi z Greifswaldu – Johannowi Jakubowi Weitbrechtowi, który wykupił płyty – dwa lata później (1758) doszło do drugiego, także niewielkiego wydania mapy w Hamburgu. W czasie kolejnej wojny – siedmioletniej (1756-1763) – część drugiego nakładu wraz z miedziorytami – tym razem bezpowrotnie – zaginęła.

Dostępne wersje mapy na ekspozycjach Muzeum Narodowego w Szczecinie pochodzą z 1926 roku. Zostały sporządzone z inicjatywy Szczecińskiego Towarzystwa Historii Pomorza i Starożytności. Wykonano je na podstawie tych planów z dwóch pierwszych wydań mapy (a więc pochodzących z 1618 oraz 1758 roku), które przetrwały „zawieruchę” dziejów.

Poniżej znajduje się plik do pobrania (140 MB). W celu ściągnięcia mapy (rozmiar 25646 x 14728 px) wystarczy kliknąć prawym  przyciskiem na obrazek i „zapisać element docelowy jako”…

Materiał udostępnił użytkownik Astra28. Dziękujemy.